Een culinaire geschiedenis van Nederland

Als je aan Nederland denkt, denk je dan aan een sterke culinaire keuken? Waarschijnlijk niet. Tot aan de expedities van de VOC is er eeuwenlang alleen maar vooral geleefd van wat het land en de omgeving te bieden hadden (op “kleinschalige” handel na). Dit was over de rest van de wereld niet anders, maar vooral in de warmere gebieden was veel meer te vinden met een flinke variatie aan smaak door bijvoorbeeld specerijen. In die zin is het dus alleen al zo dat Nederland achter lijkt te lopen. Toch hebben we wel wat culinaire cultuur in onze bloedlijn zitten.

Specialisatie

Zoals dit veel gebeurd in land dat weinig te bieden heeft ontstaat er een harde specialisatie over de jaren heen. In Nederland is dat onder andere, het zou niemand verbazen, kaas. Door het vele zompige grasland dat eigenlijk alleen goed was voor vee om op te grazen waren kazen één van de hoofdproducten die we jarenlang konden produceren. Er zijn documenten uit de 12e eeuw die al aantonen dat we die kazen daarna zijn gaan exporteren naar o.a. Frankrijk.

Wat er wel was

Wat er wel was evolueerde zich door de tijd heen naar lekkere gerechten. Denk hierbij aan knolgewassen die zorgden voor bijvoorbeeld de vele soepen en stamppotten die Nederland kent (erwtensoep, boerenkoolstamppot) maar ook aan standaard ingrediënten. Er werd wel graan verbouwd voor meel, we hadden dieren voor zuivel en vlees, en dus ook flink wat (winterse) groentes. Hierdoor vond men, in combinatie met de boter en kaas, ruimte om heerlijke gerechten te bakken. Van meel, eieren en boter werden hartige taarten gemaakt die de smaak van het grasland prima naar voren lieten komen. Later, 18e eeuw, kwamen hier ook gerechten zoals cake bij, overgenomen van andere landen.

Dutch oven

Een ander bekend gebruiksvoorwerp uit de Nederlandse historie is de zogenaamde “Dutch oven”, oftewel Nederlandse oven. Dit was geen echte oven, maar een pan gemaakt van zwaar metaal (gietijzer) die heel goed werkt als het op warmte overbrengen aankomt. De specifieke vorm van deze pan was misschien wel Nederlands en kon boven een kampvuur worden gehangen of op een rooster worden geplaatst, maar soortgelijke uitvindingen kon je op meerdere plekken over de wereld vinden. Tegenwoordig hebben we dergelijke pannen nog steeds, dus wat de oorsprong ook is, hij bevalt nog steeds goed.

Argentijns restaurant Rotterdam

Dat we daarna flink wat nieuwe culturen hebben gekregen over de jaren heen moge duidelijk zijn. Vooral de 20e eeuw, na de tweede wereldoorlog is er een stroom aan verschillende immigranten het land in gekomen. Deze mensen hebben ervaren dat hun thuisland niet erg aanwezig was in het Nederlandse culinaire aanbod, en daardoor is bijvoorbeeld Argentijns restaurant Rotterdam ontstaan. Naast Argentijns restaurant Rotterdam kreeg je pizzeria’s, de welbekende chinees, noem het maar op.

Verder in de toekomst

Deze nieuwe multi-culti keuken zou je als Nederlands kunnen zien, maar het is niet echt één keuken natuurlijk. Wel zijn er steeds meer Nederlandse koks die opnieuw koken met wat er te vinden is om ons heen. Denk aan de klassieke ingrediënten en bijvoorbeeld stoofperen, maar ook aan bloemen. Op de presentatie en combinaties kan het meeste worden gewonnen in vernieuwing.